Analoge computer, terug van weggeweest

Geschreven door

Moises van der Vlis

Gecontroleerd door

Geoff

Bijgewerkt op

1 april 2023

[addtoany] ×

Tot nog niet zo heel lang geleden waren het geen digitale, maar analoge computers waarmee veel berekeningen werden gedaan. De wet van Moore maakte een einde aan dit type. Maar toch zit er nu weer een terugkeer aan te komen. Waarom?

Wat is een analoge computer?

Een analoge computer is een bepaald type computer dat je niet kan programmeren, maar dat je in elkaar moet zetten om een bepaalde berekening uit te voeren. Anders dan een digitale computer, die met nullen en enen werkt, bootst dit type computer een systeem na, waaraan berekeningen worden uitgevoerd.

Vaak gaat dat met elektronica. Non-lineaire differentiaalvergelijkingen, die in veel simulaties voorkomen en die hels moeilijk zijn om op te lossen, kan je met wat elektronische componenten nabootsen. Maar in de economie werd ook wel eens gebruik gemaakt van buizen met water, zoals in de MONIAC economische simulator, die van 1949 tot in de zestiger jaren dienst deed bij economen.

Analoge computers bestaan al duizenden jaren. Zo is het beroemde Antikythera mechanisme, in feite een mechanische computer om planetenstanden mee te kunnen berekenen. Latere voorbeelden zijn de rekenliniaal, die je moet schuiven om een getal te berekenen en dergelijke.

De ondergang

Analoge computers zijn snel, inzichtelijk en geven de werkelijkheid van een systeem waaraan je berekeningen wil uitvoeren, goed weer. De wereld waarin we leven is analoog, niet digitaal. Dit verklaart ook waarom ze zo lang populair bleven.

Toch hebben deze computers een groot nadeel, en dat heeft alles te maken met de moeite die het kost om ze te programmeren. Bij een digitale computer is dat een kwestie van software downloaden en installeren. Bij een ingewikkelde analoge computer ben je een middag bezig om de veranderingen aan te brengen.

Doordat digitale computers steeds sneller en krachtiger werden, werd dit voordeel zo groot dat het al tientallen jaren niet meer aantrekkelijk is om deze computers te gebruiken. Op dit moment worden analoge computers daarom nog nauwelijks gebruikt. Maar er is iets opmerkelijks aan de hand. Daar is namelijk verandering in aan het komen. Al zijn de nieuwe generaties van deze computers heel anders dan die uit de jaren vijftig en zestig.

Mini-analoge computers in chips

De analoge computers van het verleden waren enorme, vaak meters grote apparaten. Maar de nieuwe generatie vormen kleine deelcomponenten in de chip. Het is mogelijk ze aan te sturen en af te lezen met digitale signalen. Dat maakt, dat ze onverwacht handig zijn en nog wel de voordelen hebben van dit type computers, maar niet de nadelen. Want in de digitale elektronica rond de analoge computer kan je bijvoorbeeld informatie opslaan, digitale berekeningen uitvoeren en de analoge computer herprogrammeren.

Helaas zijn er op dit moment nog geen analoge chips in massaproductie. Maar dat zou zomaar eens kunnen veranderen, omdat hun energiezuinigheid en rekensnelheid erg aantrekkelijk zijn voor elektronicaontwerpers. Wie weet draag jij dus over een paar jaar wel een analoge computer mee in je smartphone, of wat voor apparaat dit ook zal vervangen.