Halfbakken poging Meta om EU verbod te omzeilen roept woede op bij Europese consumentenbonden

Geschreven door

Martin Scholten

Gecontroleerd door

Jolien

Bijgewerkt op

1 december 2023

[addtoany] ×

Grote tech bedrijven zoals Meta zijn het niet gewend om een deksel op de neus te krijgen. In augustus van dit jaar gebeurde het toch. Het Europees Comité voor gegevensbescherming heeft het miljarden bedrijf verboden om zonder toestemming van gebruikers bepaalde gegevens te verzamelen. Iets waar het bedrijf in thuisland Amerika vrij baan voor krijgt. De oplossing die Meta net voor uitvaardiging van het verbod presenteerde is een typisch gevalletje van de regel van de wet naleven, maar niet de gedachte.

He tech bedrijf stelt gebruikers nu voor een keuze die eigenlijk geen keuze is: of je gaat akkoord met het afstaan van persoonlijke gegevens, of je moet een abonnement afsluiten. Volgens verschillende Europese consumentenbonden is dat een duidelijke poging het verbod te omzeilen. Gebruikers worden namelijk gedwongen om een keuze te maken, anders wordt de toegang tot de dienst ontzegd. Het lijkt nu neer te komen op een gedwongen keuze tussen betalen met geld, of je gegevens.

EU zegt data privacy een recht is

Als je ergens niet voor betaalt, dan ben je het product. Wat betreft social media is dat in ieder geval harde waarheid. We weten het ondertussen allemaal. Sinds het Cambridge Analitica schandaal, dat voor Facebook zo schadelijk was dat het zich liet omdopen tot Meta, weten we allemaal waarom je (doorgaans) niet hoeft te betalen voor social media. Elke seconde die je doorbrengt op dergelijke platformen wordt gemolken voor gegevens om je vervolgens zo gericht mogelijk suf te kunnen gooien met reclame.

In de VS worden dergelijke zaken aan “de vrije markt” overgelaten, maar in de EU is dat anders. Europese wetgevers en rechtbanken zijn verwikkeld in een heuse oorlog om de Silicon Valley monopolies op te breken. Zo meent de EU onder andere dat data privacy een recht is. Het oogsten van gebruikersgegevens waar Meta en andere bedrijven zich schuldig aan maken is daarmee onwettig verklaard.

“Geld of je data!”

Uiteraard mogen gebruikers – wanneer zij om een of andere reden genieten van sterk gepersonaliseerde reclame – hun data overhandigen. Echter, dit moet wel een vrije keuze zijn. Wil je echt “een optimale gebruikerservaring”, dan heb je daartoe de optie. Maar de keuze die Meta nu voorlegt aan haar gebruikers ligt volgens 19 Europese consumentenbonden de keuze niet bij de gebruiker.

Daarom hebben ze een gezamenlijke klacht ingediend bij de Consumer Protection Cooperation, ook wel bekend als de Europese koepelorganisatie van toezichthouders op het consumentenrecht. De klacht stelt dat consumenten op zijn minst worden misleid. Meta beeld de keuze af als eentje tussen een betaalde versie zonder reclame, en een gratis versie met. Die omschrijving strookt volgens de consumentenbonden niet met de werkelijkheid. Aangezien data privacy een recht is, is het overhandigen van die gegevens feitelijk een vorm van betaling.

Meta geeft aan dat gebruikers die voor de “gratis” variant kiezen akkoord gaan met het “verwerken” van hun gegevens. Echter, wordt er niet gezegd wat ze daar precies mee bedoelen. Ook zegt de Consumentenbond dat de betaalde versie van Facebook gegevens blijft verzamelen. Ja, bij de betaalde versie zie je geen reclames meer op je tijdlijn. Betalende gebruikers krijgen desondanks nog steeds een Facebook Click ID toegewezen die wordt gebruikt om gepersonaliseerde content te tonen. Hiervoor worden nog steeds gegevens verzameld.

Betalen voor een trackervrije variant wel mogelijk volgens het Europese Hof

Het sociale media bedrijf zegt zich netjes aan de regels te houden. Ze wijzen naar een deel van het EU oordeel eerder dit jaar dat stelt dat bedrijven geld mogen vragen voor het aanbieden van een tracker vrije variant van hun dienst. Deze vraag moet dan wel “noodzakelijk” en “gepast” zijn.

Volgens Oostenrijkse privacy groep NOYB is dat echter zeker niet het geval. Zij stellen dat Meta voor een abonnement vele malen meer vraagt dan het zou krijgen uit de reclame opbrengsten. Door de prijs zo hoog te maken dwingt het in feite de gemiddelde consument voor de “gratis” versie te gaan. Zodoende kan Meta lekker door blijven gaan met het oogsten van gegevens. Feitelijk de core business van het bedrijf.