Ruimtestraling kan smartphone’s en vliegtuigen beïnvloeden

Geschreven door

Geoff

Gecontroleerd door

Luc

Bijgewerkt op

13 april 2023

[addtoany] ×

Zelfs je smartphone is niet meer veilig voor ruimtestraling!

“Je hebt het misschien niet door, maar buitenaardse subatomische deeltjes kunnen vanuit de ruimte verwoesting veroorzaken voor je smartphone, computer en andere elektronische apparaten,” aldus een woordvoerder van de Vanderbilt University in Nashville, Verenigde Staten.

Tja, veel gekker moet het niet worden. Vanwege straling – veroorzaakt door de zon (en zelfs zwarte gaten!) – zouden onze elektronische apparaten wel eens slechter kunnen gaan werken. Uit een recent onderzoek van de Vanderbilt Universiteit zou blijken dat kosmische straling zogenoemde transistoren in moderne chips zou kunnen verstoren. Onzichtbare geladen deeltjes vliegen in ontelbare hoeveelheden door de atmosfeer en raken ons met miljoenen per seconde. Tot dusver geen gevaar aan de horizon.

Deeltjes
Wanneer je computer plots uitvalt, of je smartphone begint te haperen, denk je al snel dat er iets mis is met het toestel. “Verrekte producent,” mopper je dan. Toch zou het zomaar kunnen zijn dat het falen van je technologie komt omdat een geladen deeltje het micro-elektrische proces in je apparaat verstoort.

Deeltjes, uiteenlopend in soort van neutronen, muons en puons tot alpha-deeltjes, zijn soms geladen. Als deze specifieke deeltjes een circuit van een chip raken, kan een individuele bit in het geheugen van die chip herschreven worden. Dit wordt een single-event upset (SEU) genoemd.

Gevaarlijk
Dat klinkt allemaal relatief kalmpjes, maar volgens wetenschapper Bharat Bhuva zijn de gevolgen soms catastrofaal. Zo zou er in België in 2003 een enkele stemmachine getroffen zijn door een SEU. Dit resulteerde in de foutieve telling van meer dan 4000 extra stemmen voor één kandidaat. De fout werd herleid naar een enkele ‘bitflip’ omdat deze kandidaat meer stemmen had gekregen dan mogelijk was. Ruimtestraling kan ongetwijfeld ook ongemerkt de uitkomst van verkiezingen beïnvloeden.

Ook zou er in 2008 een vliegtuig van airline Qantus getroffen zijn door een SEU. Hierdoor zou het vliegtuig bijna neergestort zijn. Doordat een vliegtuig, vliegend tussen Singapore en Perth, geraakt zou zijn door een geladen deeltje, zou de autopiloot uit zijn gegaan. Het vliegtuig daalde vervolgens honderden meters in minder dan een halve minuut. Hierdoor raakte een derde van de passagiers gewond. Het had daarentegen nog veel erger kunnen aflopen.

Oorzaak
Volgens het onderzoek van Vanderbilt ligt de oorzaak bij de ontwikkeling van nieuwe elektronische chips. Omdat de computeronderdelen kleiner en kleiner gemaakt kunnen worden, is er ook minder ruimte op de chips. Daarom is er steeds minder elektriciteit in een transistor (geleider van elektriciteit) nodig om één bit te representeren. Een geladen deeltje kan dus per ongeluk als bit geregistreerd worden.

Transistoren zijn daarentegen ook kleiner geworden, waardoor het ‘doelwit’ ook kleiner is. Dat neemt niet weg dat er wel meer transistoren per chip gebruikt worden omdat de elektronische onderdelen steeds complexer en geavanceerder worden.

Uiteindelijk zou het dus zomaar kunnen dat ieder van ons wel eens last heeft van die verdomde kosmische straling. Bhuva suggereert zelfs dat straling onze smartphones regelmatig beïnvloedt. We zijn nu nergens meer veilig voor kosmische straling…