Wet van Moore: Wanneer wordt onze smartphone slimmer dan wij?

Geschreven door

Moises van der Vlis

Gecontroleerd door

Geoff

Bijgewerkt op

26 november 2022

[addtoany] ×

De Wet van Moore betekent, volgens futurologen, dat computers op een gegeven moment slimmer worden dan wij. En dat moment is niet ver meer.

Volgens Nvidia-topman Jensen Huang is de wet van Moore, een informele regel dat de capaciteit van computers elke paar jaar verdubbelt, afgelopen, volgens zijn collega van grote concurrent Intel. Maar computers zullen de komende jaren steeds sneller en beter worden. Wanneer zullen ze de mens overtreffen?

Ons brein, een gigantische parallelle computer

De zenuwcellen in ons brein, de neuronen, zijn erg sloom vergeleken met computerchips. Maar het zijn er wel heel veel én ze werken allemaal tegelijk. Daarom kunnen wij met onze hersenen bepaalde dingen, die heel veel rekenkracht vergen bij computers. Of die ze zelf niet kunnen evenaren.

Dit is in feite de reden waarom tot nu toe het niveau van menselijk denken, nog niet bereikt is. Maar we zijn op dit moment, eind 2022, wel heel dicht bij het moment waarop de capaciteit om informatie te verwerken van computers die van mensen aan het evenaren is.

De Wet van Moore

Sinds de jaren 50, toen door de uitvinding van de transistor de moderne computer mogelijk werd, ging de ontwikkeling van de techniek razendsnel. Wat Silicon Valley, op dat moment de plek waar computers werden ontwikkeld, vooral deed was steeds meer transistors op dezelfde oppervlakte proppen.

Omdat de techniek steeds beter werd, lukt het elke 18 maanden om het dubbele aantal transistors te plaatsen. Dit verband wordt naar de ontdekker de wet van Moore genoemd. Sinds de jaren 50 tot ongeveer 2020 bleek deze wet een grote voorspellende waarde te hebben. Hoe kleiner transistoren worden, hoe goedkoper en zuiniger. Het gevolg is dat je om de paar jaar een twee keer zo goede computer hebt voor dezelfde geld.

Toch komen de chipsbakkers binnenkort in de problemen, omdat we nog geen femtotechniek hebben. We zijn dus gebonden aan de afmetingen van een atoom en het wordt lastig om transistoren te bouwen die kleiner zijn dan 1 nanometer.

Waarom is de wet van Moore zo relevant?

Computers zijn machines om informatie te verwerken, net zoals ons brein doet. Hoe sneller en beter de computer, en hoe beter het programma, hoe beter een computer in staat is om taken van het menselijk brein over te nemen. Denkspellen als dammen en schaken, werden ooit voor altijd buiten bereik van computers geacht.

Op dit moment zijn supercomputers in staat om met gemak de beste spelers van het bord te vegen. Ook in taken als gezichtsherkenning, vertalen, en zelfs het maken van kunst beginnen computers de menselijke vaardigheden te benaderen of zelfs te overtreffen.

Het magische ingrediënt hier is het om de paar jaar verdubbelen van de rekencapaciteit. Met andere woorden: de wet van Moore. Elke taak is een kwestie van informatie verwerken. Als de rekencapaciteit verdubbelt, betekent dat dat de taak ook in de helft van de tijd voltooid kan worden. En dat ook ingewikkelde taken binnen bereik komen.

Wat kunnen wij, wat computers nog niet kunnen?

Er is een lijstje van dingen die mensen kunnen, maar computers nog niet. Multitasken, uitleggen waarom ze iets doen, morele oordelen vellen, empathie voelen, zelf initiatief nemen. Dat lijstje wordt wel steeds korter. In 1997 vlogen de stukken van schaakgrootmeester Kasparov van het bord, gevolgd door de groepen go-stenen van 9-dan wereldkampioen Lee Sedol in 2016. Beide spelers trokken zich terug.

Kasparov is nu een vooraanstaand Russische dissident, Lee stopte in 2019 met professioneel go. We horen weinig van hem, mogelijk is deze vriendelijke en bescheiden man ingestort. Een slachtoffer van de Wet van Moore, dus. In 2022 won een inzending door een AI een kunstwedstrijd, tot grote woede van kunstenaars. Al deze dingen werden in de jaren daarvoor onmogelijk genoemd. Hieruit is een duidelijke les te trekken: onderschat kunstmatige intelligentie niet.

Neurale chips maken smartphone en computers steeds slimmer

Op dit moment zijn er al camera’s verkrijgbaar die gezichten kunnen herkennen, zonder de hulp van een supercomputer. Dit geldt ook voor Face ID in de nieuwste telefoons van Apple, Google en Samsung. Die gebruiken daarvoor neurale chips, bijvoorbeeld Google’s Tensor chip. Dit gaat behoorlijk ver. Nu er steeds krachtiger neurale chips beschikbaar komen, is de dag niet ver meer dat onze smartphones in de buurt komen van de capaciteit van ons brein.

Op grond van het extrapoleren van de wet van Moore, voorspelde Ray Kurzweil dat dit moment aan het eind van dit decennium zou liggen, rond 2029. Weliswaar vertoont de wet van Moore vertraging, maar er is nog steeds sprake van toename. Hij zat er dus niet ver naast. Ook wordt de software steeds beter, waardoor technici hogere prestaties uit dezelfde hardware kunnen halen.

Ook voorzag Kurzweil toendertijd niet dat er neurale netwerk processoren zouden komen, die HET grote voordeel van het menselijk brein, honderd miljard neuronen die tegelijkertijd werken, kunnen nabootsen. Om die reden lijkt 2025 tot 2035 een realistische schatting.

Wat dit allemaal gaat betekenen, lees je in dit grondige artikel van WaitButWhy. Een aanrader. En bedenk, hoe je gaat leven in de wereld van straks, waarin we niet meer de enige intelligentie zijn. Als Gary Kasparov of als Lee Sedol?